Yazıyı 1 hafta ago önce, Hekimsel.com güncelledi.

Ülkemizde, türlü nedenlerle kişilerden “sağlık raporu” için hekime başvurmaları istenmektedir. Bu amaçla da kişiler hekimlere yönlendirilmektedirler. Bu raporlar, çoğu zaman kişinin sağlıklı olduğunu belirten raporlar olmaktadır. Kimi durumlarda da kişinin sorunlarını belgeleyen raporlar olmaktadırlar. Bu yazıda, sağlık raporuna yönlendirilme ve raporun düzenlenmesi işlemlerinin neye göre yapıldığı anlatılmaktadır.

Sağlık Raporuna Yönlendirilme

Bir kuruma başvurduğunuzda, başvurunuzun niteliğine göre kurum sizden bazı koşşulları sağladığınızı bilmek istemektedir. Bu koşulların içerisinde sağlık raporu koşulu da varsa, o zaman doğru yazıyı okuyorsunuz demektir.

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki sağlık raporuna yönlendirilme işlemi başlı başına “kişiyi zorlama” işlemidir. Dolayısıyla, bu zorlama işlemini kimse kendi kafasından yapamaz, yapmamalıdır. Bu konuda kişiyi zorlama işi devletin tekelindedir. Devletin organları kişinin zorlanmasını yasal, tıbbi açıdan gerekli görmüşse konu yasal yapıda yer alır. Yasal yapıda yeri olmayan bir sağlık raporundansa söz edilmemelidir. Böyle bir talep de yerine getirilmemelidir.

İkinci olarak da sağlık raporu konusunda Sağlık Bakanlığı’nın tek yetkili kurum olduğunun altını çizmek gerekir. Kısaca, Sağlık Bakanlığı’nın bilgisi dışında bir işlem hukuki ve usule uygun bir işlem olmayacaktır. Dolayısıyla, sağlık raporuna yönlendirilme ve raporların düzenlenmesi Sağlık Bakanlığı’nın konuyla ilgili hukuki kurallarına göre yapılır. Böyle bir kuralı (yönetmeliği) yoksa yine kişiye herhangi bir rapor düzenlenemez.

Hukuki yapıda yer almak, Sağlık Bakanlığı’nın da bilgisi olması koşulyla, başvurduğunuz kurumlarca sağlık raporuna yönlendirilebilirsiniz. Bu yönlendirme yapılırken de yine ilgili yasal yapıda belirtilen kurumlara ya da hekimlere yönlendirilirsiniz.

Sağlık Raporunu Kimler Düzenleyebilir?

Yasal yapıda, kişilere sağlık raporunu düzenleyebilecek birimler ve kurumlar  belirtilmiştir. Bu birimler ve kurumlar konuyla ilgili yasalara, yönetmeliklere göre sağlık raporlarını düzenlemektedirler. Sağlık raporuna yönlendirilmede yasalarda belirtilen alanlar dışında bir hekime başvurduysanız size sağlık raporu düzenlenemeyecektir.

Başvurduğunuz uzmanlık alanı yasal yapıda size rapor düzenleyebilecek bir dal olabilir. Buna karşın, yasal alandaki koşulların tümünün olup olmadığını belgelendiremeyecekse sizi üst basamağa sevk etmelidir.

Sağlık Raporu Başvurusyla Karşılaşan Hekimler Nasıl Davranmalı?

Birimler ve hastaneler, kendilerine sağlık raporu için başvuruda bulunan kişiler için, yasal yapıya bakmalıdırlar. Sonrasındaysa, sağlık incelemesiyle kişilerin koşulları sağlayıp sağlamadığını belirlemelidir. Kişinin sağlık raporu için yönlendirilmesindeki amaç da bu araştırmanın, yansız, işin uzmanı olan kişilerce yapılmasıdır.

Her Sağlık Raporunu Her Hekim Düzenleyebilir Mi?

Sağlık raporuna yönlendirilme konusunda bir örnek verirsek konunun daha iyi anlaşılabileceğini düşünüyorum. Örneğimiz bir stajyer avukatın sağlık raporuna yönlendirilme durumu olsun.

Avukat adaylarının staj yönetmeliğindeki değişiklik öncesine göre:

Stajyer avukat belki kendisine gerekli bilgi açıkça verilmediğinden belki de tamamen yanlış yönlendirme neticesinde aile hekimine sağlık raporu için başvurmuş olsun. Bu örnekte olduğu gibi, avukat adayına eğer aile hekimi  rapor verirse, mevzuata aykırı bir iş yapmış olur. Çünkü, hekim öncelikle sağlık raporu talebinin mevzuata uygun olup olmadığını kontrol etmelidir. Bu kontrolleri yapmış olan hekim ise, avukat adayına rapor düzenleyemeyeceğini bilir.Çünkü, avukat adaylarının staj yönetmeliği’ne bakıldığında ilgili yönetmelikte şu hüküm görülebilir.

“Madde 4

g) Avukatlığı sürekli olarak gereği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olmadığına dair resmi bir hastanenin uzman hekimliğince düzenlenmiş sağlık raporu.”

Konunun aile hekimliğiyle hiç bir ilgisi yoktur. Dolayısıyla, her raporu her hekim düzenleyemez. .

Avukat adaylarının staj yönetmeliğindeki değişiklik sonrası duruma göre ise:

Madde 4:

g) Avukatlığı sürekli olarak gereği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olmadığına dair resmi (Değişik ibare:RG-14/12/2018-30625) tabipliklerin birinden alınacak sağlık raporu.

şeklinde ilgili yönetmelik değiştirilmiş.

Ancak, burada dikkat edilmesi gereken ilgili yönetmeliğin Barolar Birliği’nin kendince değiştirilmiş olması ve bu konuda Sağlık Bakanlığı’nın herhangi bir yönetmeliği olmaması. Yani, hekim hangi yönetmeliğe göre kişide neler olup olmadığını araştıracak belli değil.

Konunun diğer bir boyutu ise, staj raporlarının “işe giriş raporları” kapsamında değerlendirilen raporlar olmasıdır. Bu tür raporları iş yeri hekiminin ya da iş yeri hekimliği sertifikası olan hekimlerin öncelikli olarak düzenlemesi ve hekimin iş yeri ile ilgili resmi belgelere ulaşabilmiş olması gerekmekle birlikte ayrıca hekimin iş yerindeki çalışma şartlarını da işe girecek kişi açısından gözlemleyerek vermesi uygun olacaktır.

Dolayısıyla yine bu raporun düzenlenmesinin  aile hekimi açısından bakıldığında zorunlu bir düzenleme olmadığı hatta Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda yönetmeliği olmaması nedeniyle de düzenlememesi gereken bir rapor şekli olduğu da açıktır. 

Doktor Bir İmza Atsa Ne Olur?

Yukarıdaki örnekteki avukat adayı demez ama ya şöyle bir şey deseydi hekime,  “Hocam, işim gücüm var. Beni oyalamayın. Bir imza atın yeter.” ne olurdu?. Hekim açısından hiç bir şey değişmezdi, elbette. Hekimin sorumluluğu mevzuatı uygulamak. Mevzuat, hekim için yazılı emirdir.  Elbette, böyle bir belgeyi hekim imzalamış olsa bile avukat adayı yönetmeliğin eski haliyle bu belgeyi kullanamayacaktı. Çünkü, başvuru yaptığı yer mevzuata uygun olmadığı gerekçesiyle bunu kabul etmeyecekti. Ancak, usulsüz de olsa yapılan yönetmelik değişikliği ile birlikte kişinin aldığı rapor artık işleme alınabilecek olmuştur.

Ancak, bazı usulsüz raporları hekimin imzalaması hem hekimin hem de raporu talep edenin başına sorun açabilmektedir. Bu yüzden hem vatandaşların mağdur olmaması için hem de hekimin mağdur olmaması için bu konuya dikkat etmek gerekir.

Yasal Dayanağı Olmadan İstenen Sağlık Raporları Da Mı Var?

Evet, maalesef yasal dayanağı olmadan, istenen sağlık raporları da var. Bu tür durumlar genelde raporu isteyen kesimin kanunlardan bihaber olması neticesinde yada yasal olmayan şekilde sağlıkla ilgili sorumluluğu kendi üstünden atma gayreti neticesinde karşımıza çıkabilmektedir.

Halk Koşusu Örneği

Bu duruma en güzel örnek halk koşuları olabilmektedir. Halk koşuları kişilerin kendi rızalarıyla katıldıkları lisans gerektirmeyen faaliyetler olup, bu durum için sağlık raporu yasal olarak gerekli değildir. Burada istenebilecek sağlıkla ilgili belge, kişinin sağlık beyanı olabilir ki bu belgeyi de kişi kendisi doldurur, imzalar. Hekimle, kişisel sağlık beyanının hiç bir ilgisi yoktur.

Buna rağmen, bu faaliyetler için sağlık raporu isteyen kurumlar da olabilmektedir. Genellikle kurumlarla yapmış olduğumuz görüşmeler neticesinde, gereksiz sağlık raporu talebinden kurumlar da vazgeçmektedirler. Bu durum, kanunları bilme noktasındaki eksiklikten kaynaklanan kötü niyet taşımayan uygulamalar olmakla birlikte, nedense bazı kurumlar yasal olmadığı halde bazı sağlık raporlarını talep etmekten inatla vazgeçmemektedirler.

Buradaki asıl sorun da yasal olmayan , kişilerin veya kurumların kendi istekleriyle kişilerden sağlık raporu istemeleridir. Bu tür durumlarda, sağlık raporu hekim tarafından verilmemektedir. Çünkü, hekim mevzuata göre hareket etme mecburiyetindedir. 

Unutulmaması gereken diğer bir nokta da sağlık raporları konusundaki tek otoritenin Sağlık Bakanlığı olduğudur. Yani, sağlık raporuna yönlendirilme konusunda kurumlar “biz bu şekilde gerekli gördük.” şeklinde bir açıklama yapamazlar. Bir yerde sağlık raporu istenecekse, bu konu devlet tarafından Sağlık Bakanlığı marifetiyle istenebilir.

Sağlık Raporu İçin Hekime Başvuru

Kişilerin bazı kurumlar tarafından kendilerinden istenilen sağlık raporu için. istenen raporun kanunlara ve usule uygun olma şartıyla hekime başvurma hakkı elbette vardır.  Sağlık raporuna yönlendirilme konusunda buraya kadar yazdıklarımızdan bunun doğru olarak yapıldığı durumlarda tarafınız sağlık açısından değerlendirilmeye alınır ve raporu düzenleyen hekim ya da hekimler tarafından sizinle ilgili tıbbi görüş açıklanır ya da sevk edilebilirsiniz.

Hakkınızda açıklanan tıbbi görüş ise iki şekilde olabilir. Olumlu ya da olumsuz. Bir sağlık raporu düzenlenirken, size olumsuz bir rapor düzenlenebilmesi ancak ilgili branş uzmanı tarafından yapılabilir.

Aile hekimlerinin (uzman hekimlerin dışında) de içinde olduğu birinci basamak hekimleri tarafından verilebilen sağlık raporları ya olumlu bir kararla sonuçlanır ya da aile hekiminin karar veremediği, şüpheye düştüğü durumlar için ilgili branşa sevkle sonuçlanır.

Ancak, sağlık raporuna yönlendirilme işlemi usulsüz ise kişiye hiç bir sağlık raporu düzenlenmez. Örnek olarak yurda giriş için sağlık raporu kişilerden istenebilmekte (usule uygun) ancak üniversiteye kayıt için ise bazı özel bölümler dışında sağlık raporu istenilmemektedir. Bu tür durum için başvuranlara usule uygun olmadığı için sağlık raporu düzenlenmemektedir. “Üniversiteye Kayıt ve İnternet Okuryazarlığı” başlıklı yazım da bu konuyu anlatmıştım.

Saygılarımla.