Bugünlerde hemen hemen herkesin ağzında bu “gereksiz uygulama !” ila ilgili gelişmeler dolaşıyor. Malum uygulama bir çok kişinin hafta sonu tatilini, bayram tatilini velhasıl insanların özel araçlarıyla gittikleri bir çok kısa ya da uzun seyahatlerini mahvetmiş durumda! Malum uygulamanın adı “Trafik Elektronik Denetleme Sistemi” diğer adlarıyla “TEDES” veya “EDS“.

Trafik Elektronik Denetleme Sistemi Nedir?

Trafik Elektronik Denetleme Sistemi (TEDES)  bazı bölgelere kurulmuş olan, peşpeşe sabit radarlardan oluşan ve kameraların ayarlandıkları hız limitinin üzerinde giden araçları tespit etmesi durumunda  kanunlar çerçevesinde belirlenen cezaların araç sürücülerine uygulanmasını sağlayan, bir nevi insansız ceza sistemi.

TEDES’i Sevmedik

Bu insansız ceza sisteminde, insan faktörü sadece ceza kesilen tarafta olduğu için karşılklı konuşarak cezadan sıyırmaya çalışmak ve rüşvet teklif etmek yok. Beni görmedinler, ben gideyimler, kanıtın nerdeler de yok. Her şeyin otomatikleşmiş olanını sevdiğimiz, insansız hava araçlarını ve insansız otomobilleri hayran hayran takip ettiğimiz  bu günlerde insansız ceza sistemini ise çok soğuk bulduk.

Trafik Elektronik Denetleme Sistemi ve Tepkimiz

Artvin, Rize, Trabzon, Giresun illerinin TEDES’e tepki olarak, TEDES’in bu bölgede kurulu olduğu Ordu ilinden geçmeme gibi bir ortak kararı bile oldu neredyse. Ama yapacak bir şey yok. Cezalar ödendi ve mecbur, Ordu’dan geçildi. Bu durumun tersi de doğrudur. Ordu’dan geçildi, cezalar ödendi.

Trafik Kurallarına Uyuyor Muyuz?

Yollardaki trafik levhalarını yolda radar olmadığını bildiği veya düşündüğü her durumda yok sayan biz insanlar için Trafik Elektronik Denetleme Sistemi TEDES tam bir canavar oldu. Hatta, bu bayram tatilinde TEDES’li bir çok il ve ilçe merkezlerinden geçtim. TEDESsiz il ve ilçe merkezlerinden insanlar trafik levhalarında 70 yazmasına rağmen 120-200 arası hızlarla geçmekteyken, TEDES’li il ve ilçe merkezlerinde aynı insanlar daha farklı davranış sergiliyorlardı. Nedenini anlayamadığım bu iki yüzlülüğün sebebi şehir içinde yaşayan insanlara saygı ya da kazaları önleme arzusu değildi elbette. Bu iki yüzlülüğün nedeni belki de ikiyüz TL idi.

Sayın Bakanımız Süleyman Soylu’nun Açıklamaları Ve Halkımız

Bayram tatili öncesi Sayın Bakanımız Süleyman Soylu’nun Trafik Elektronik Denetleme Sistemi ile ilgili açıklamalarıyla kendilerine resmi bir destek bulduklarını düşünen bazı kişilerin sosyal medyadaki paylaşımları ile hepten şaşkına döndüm. Elbette, bu açıklamaların yanlış anlaşılmasında insanlarımıza bilgiyi ileten özellikle internet ortamındaki haber sitelerinin ilgi çekme adına kullandıkları başlıklar da çok etkili. Ama, okumayı seven halkımızın başlığın altındaki yazıları okumasıyla gerçeklere ulaşması da mümkün.

Sosyal Medyada Halkımız

TEDES konusunda açıklama yapan Sayın Süleyman SOYLU’nun açıklamasını bazı kişiler, “radar uygulaması kalktı.” şeklinde sosyal medyaya taşırken bazı insanlar da özellikle Trabzon’lu hemşehrilerim “Bu işi zaten bir Trabzon’lu düzeltebilirdi.” şeklinde anlamsız bir milliyetcilik duygusuyla, kendilerine destek çıkan resmi makama bağlılıklarını abartılı ve anlayamadıkları konular üzerinden sunmaya çalışıyorlardı.

Haber sitelerinden Sayın Süleyman Soylu’nun açıklamalarını takip eden bazı vatandaşlar, açıklamaların yapıldığı tarihten itibaren radarların, TEDES’lerin kaldırılacağını düşünerek anlamsız sevinç duygusunu devam ettiriken, konunun aslında neden insanlara sıkıntı verdiğini çözmek yerine konuyu farklı mecralara çekerek başka insanlarla sevincini paylaşmaya çalışıyordu.

Kanunlar ve Biz

Bir insanın kullandığı aracın, devletin kanunlarla belirlediği hız limitlerini bir zorunluluk durumu olmadan bilerek ve  isteyerek aşması karşılığında tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de aracı kullanan kişiye veya araç plakasına “cezai işlem” uygulanmakatadır. Cezanın uygulanmasındaki nedeni anlayamayan bireyler için işin bu kısmı tamamen sıkıntı zaten. Yani, insanlarımız araçlarını istedikleri gibi kullanmak ve ceza yememek istiyorlar. Ama, böyle bir ortama neden olunan her durumda trafik kazalarının artacağını, bundan herkesin zarar göreceğini düşünmüyorlar nedense. Yani, “evet trafikte istediğiniz gibi araç kullanabilirsiniz.” denildiğinde ortaya çıkacak anarşi durumu kimi etkileyecek? Elbette, bizi.

Türkiye’de Uygulanan Hız Limitleri

Ülkemizde uygulanan hız limitlerini bu linkte bulabilirsiniz. Dikkat bu hız limitleri trafik işaret ve işaretcileri tarafından belirtilen başka bir ibare olmadığında geçerlidir.Trafik Elektronik Denetleme Sistemi de bu hız limitlerine göre ayarlanmaktadır.

Trafikle İlgili Düzenlemeleri Kim Yapıyor

Kanunlar ülkemizde meclis tarafından oluşturulmaktadır. İlgili kurumlarla birlikte kanunların yanı sıra genelgeler, yönetmelikler gibi bir çok hukuki işlemler bizim tarafımızdan değil bizim için bizim adımıza bakanlarımız, milletvekillerimiz ve bir çok bürokrat tarafından düzenlenmektedir.

Özellikle Trafikle ilgili kanunları elbette kimse insanların zararına yapmıyor. Ancak, bazen yapılan düzenlemeler sahada hiç düşünülmeyen sorunlara yol açabiliyor. Böylesi durumlarda da ilgili kurumlar zamanında geri dönüşlerini yaparak düzenlemelerdeki aksaklıkların veya eksikliklerin giderilmesini sağlamaktadırlar.

Bu noktada vatandaşlarımızın yaşadıkları sorunları, ilgili kurumlara doğru ve düzgün bir şekilde ileterek, hukuki ve teknik süreçlerle gerçekten var olan bir yanlış veya eksik  uygulama olup olmadığının incelemesinin ilgili kurumlarca yapılmasına ön ayak olmasını sağlaması her şeyden önce bir vatandaşlık görevidir. Ancak, “böyle bir uygulama olmaz, kaldırın bunu” şeklindeki talepler de elbette yanlıştır.

TEDES ve Asıl Sorunun Tespiti

Trafik Elektronik Denetleme Sistemi örneğinde de asıl sorun insanların yaptıkları belgelenmiş hatalarına “Ben neden ceza yedim ki” demesi değil, ard arda yerleştirilen hız kameraları nedeniyle kişilerin peş peşe trafik cezası yemeleri oldu.

Bu şekilde, Karadeniz Bölgesi için örnek verecek olursak,  Ordu ilinden geçen bir kişi bir kaç dakika içinde 3000 TL’ye varan cezalarla karşı karşıya kaldı. Elbetteki, bu ceza sistemi bu haliyle yanlıştı ve sistemdeki bu sorunun düzeltilmesi gerekiyordu. Ancak, nedense insanlarımız olayı bu şekilde değilde sistemi tamamen kötü göstererek, tamamen sistemin kaldırılmasını talep etmekteydi.

Tedes Gelişen Teknolojinin Ürünüdür.

İnsansız araçaların bazı ülkelerde yola çıkmış olmasıyla insansız bir geleceğe hazırlanan dünyada, anlaşılıyor ki Türkiye işe insansız ceza sistemiyle başlamış. Evet, ileride içinde insan olmayan araçları polisin durudurmaya çalışması çok mantıklı olmayacak. Bunun için bu sistemi uygun gören büyüklerimize sistemin (Trafik Elektronik Denetlem Sistemi) devamı konusunda desteğimi sunmaktayım. Ama, elbette bu haliyle değil sahada farkedilen sorunların ve hatalarının çözülmüş haliyle ki, bu konuda gerekli adımlar da atılmış durumda. Yani, suç işleyen kişi cezasını çekmeli ama yakın aralıklarla konulan hız kameralarıyla ayrı ayrı ceza uygulanması da elbette hatalı bir uygulama.

Sistem Yaygınlaşacak Mı?

Bakanlarımızın yaptıkları açıklamaları haber sitelerinden takip ederek, sistemin geleceğinin açık olduğunu düşünmekteyim. Özellikle Sayın Bakanımız Naci Ağbal’ın açıklmalarından sonra, sistemin daha da yaygınlaşacağı ve bunun daha da fazla sorunlar getirebileceğini öngörmekteyim. Sistemle ilgili olarak eksiklerin giderilmesi adına şimdilik bazı adımlar atıldı. Bunlardan bazıları, kameraların yerleştirlme aralıkları ile ilgili olup, tekrarlayan ceza olayını önlemeye yönelik bu durumun yanı sıra hız sınırı ile ilgili ve TEDES sisteminin varlığına dair uyarıcı önlemlerin artırılarak alınması ile ilgili düzenlemeler de var.

Sistem Yaygınlaştıkca Ortaya Çıkabilecek Sorunlar

Sistemin ileride yaygınlaşacağını düşünerek insanlara daha fazla ceza kesilme riski olduğunu düşünmekteyim. Bu nedenle özellikle sistemin yaygınlaşması ile oluşabilecek sorunları önlemek adına farklı bazı uygulamalar devreye sokulabilir.

Hız Limitlerinin Daha Gerçekci Olarak Yeniden Belirlenmesi

Yine sistemin yaygınlaşmasıyla birlikte oluşabilecek sıkıntıları önlemek için, bir süre yapılan hız limitlerinin artırılmasına benzer bir uygulama yapılabilir. Bazı şehirlerde elbette yolların ve coğrafi şartların uygunluğu da dikkate alınarak yapılan teknik incelemeler sonrasında şehir içindeki hız limitleri 82 olarak uygulanabilmektedir. 82 ile hız limitinin belirlendiği bir yerde 90 km/sa’e kadar hızlanılabilmektedir. Bu durum özellikle trafik yoğunluğunun yaşanabilme ihtimali olan yerlerde trafik yoğunluğunu azaltabilen bir önlemdir.

Bu duruma benzer bir şekilde, insanların şehirlerarası yollarda seyahat ederken kullandıkları yolların mümkün olduğunca şehir dışına kaydırılmış yollar olması gerekmekle birlikte, şehir veya yerleşim bölgesine denk gelen bölgelerde ise, yol ile ilgili gerekli önlemler alınmak şartıyla, teknik incelemelerle hız limitleri 50 km/sa veya 70 km/sa’in üzerine çekilerek, şehirlerarası yolcuların yolculuk kaliteleri artırılmaya çalışılabilir.

Hız Limiti Aşımının Cezalandırılmayan %’lik Kısmının Artırılması

Gelecekte, kesilen ceza miktarlarını daha az tutabilmek için, devletimiz,şu an hız sınırı aşımlarını %10’luk kısma kadar nasıl cezalandırmıyorsa, bu hız sınırı aşımını %15 veya %20’lere çekebilir.

Sürücülerin Yollarda Anlık Olarak Uyarılması ve Tekrarlayan Durumlarda Sürücülere Ceza Uygulanması

Başka bir şekilde, aynı tür trafik suçlarını veya sadece hız aşımı suçunu da belli bir sayıya kadar cezalandırmadan sadece uyarı verilmesi de ayrı bir yöntem olabilir. Şu an ki kanuni yapıya uygun olmayabilecek bu durum için ayrı bir hukuki düzenleme yapılabilir. Bu durumu şöyle örneklendirebilirim. Kişi 70 ile gidlmesi gereken yerlerden 110 ile geçtiğinde, önce kişinin e-postasına ya da telefonuna veya oluşturulabilecek başka bir elektronik sistemle bir şekilde kişiye anlık uyarı mesajları ulaştırılarak, az önce yapmış olduğu ihlalin kanıtlarıyla birlikte fark edildiği kişiye iletilebilir.

Bu şekilde kişi sürekli olarak izlendiği hissine sokularak, kişinin kanunlara aykırı hareket yapmasının önüne geçilmeye çalışılabilir. Bu uyarı sayısı bir yıl içinde ( Bu sayının oluşturulması için de ilgili devlet kurumları istatistiksel çalışma yapabilir.) 4 ile sınırlandırılaabilir ve 5. seferde de aynı suçu işleyen kişiye ceza uygulanabilir. Bu sayede, kişi gerekli şekilde zamanında uyarılarak, kişinin bu konuyla ilgili bilinçlendirilmesi sağlanır hem de insanlarda devlet bunu para için yapıyor düşüncesi oluşmaz. Bu sayede cezayı TEDES değil kişi kendine vermiş olur.

Trafik Cezalarının Amacı

Trafik cezalarının uygulanmasında elbette asıl amaç devletin kendine ek bir gelir oluşturması değil sürücülerin bir şekilde cezai işleme konu olan vakayla ilgili farkındalıklarının ve bilinçlendirilmesinin sağlanmasıdır. Bu yüzden de TEDES sistemi kişileri anlık olarak bilinçlendirebilecek ve kişilerin her an izlendiklerini onlara hatırlatacak güzel bir sistemdir.

TEDES İyidir.

Ceza yesek de bence düzgün işletilebilen bir TEDES, her zaman için insanlarda yeterli etkiyi sağlamaktadır. Yeter ki insanlarımızın canını çok yakmadan, asıl olayın bilinçlendirmek olduğunu yapılan uygulamalarla insanlarımıza kanıtlayabilelim.