Zatürre aşısı nedir, kimlere yapılmalı, hangi dozlarda yapılmalı, hayat boyu kaç kez yaptırmalı gibi soruların cevaplarını burada bulabilirsiniz.

Yazının son güncellemesi 24 Ekim 2020, güncellemeyi yapan Hekimsel.com

Zatürre Aşısı Nedir, Kimler Kaç Kez Yaptırmalı?

Zatürre Aşısı Nedir?

Zatürre hastalığı günümüzde çok iyi bilinen ve tedavisi yapılabilen bir hastalık olmasına rağmen çeşitli nedenlerden dolayı hala günümüzde en ölümcül enfeksiyon hastalıklarından biridir. Hatta ölümcüllük sıralamasında tüm hastalıklardan ölümler karşılaştırıldığında da üst sıralarda yer almaktadır.

Bu nedenle, tedavide bazı durumlarda yeterince başarılı olunamayan diğer hastalıklarda da olduğu gibi, zatürre hastalığı için de korunmak çok daha önemli olmaktadır. Bu amaçla zatürre hastalığından korunmak için farklı yöntemler aranmıştır. Zatürre hastalığına hiç yakalanmadan zatürre hastalığının neden olabileceği kötü durumlardan korunmak için, bilim adamları zatürre aşısı geliştirmişlerdir.

Zatürre Aşısı Hangi Zatürre Tiplerine Karşı Korur?

Zatürre aşısı, pnömokok olarak bilinen streptokokus pnömonia bakterisinin neden olduğu enfeksiyonlara karşı insanları korumayı amaçlayan bir aşıdır. Zatürre aşısı pnömokokların bütün türlerini içermez. En fazla enfeksiyon yapan türleri içerir ve zatürre aşısının çeşidine göre bu sayı değişir. Zatürre aşısı ile pnömokok pnömonisine ve menenjitine karşı koruyuculuk sağlanabilir. Diğer pnömoni yapan nedenlere karşı koruma sağlamaz. ( Viral nedenler gibi) Bu bağlamda, pnömokok aşılarının Covid-19 enfeksiyonuna karşı koruyucu olması ya da tedavisinde başarı şansını artırma için bir kullanımı yoktur. 

Zatürre Aşısının Tipleri

Zatürre aşısının 2 türü vardır. Bunlar polisakkarit pnömoni aşısı ve konjuge pnömoni aşısıdır.

Polisakkarit Pnömoni Aşısı (PPA)

Bakterilerin polisakkarit içeren kabuklarından hazırlanan aşılardır. Günümüzde bu aşılarda 23 tip pnömokok vardır. Bu pnömokoklar, pnömoniye en çok neden olan tiplerden seçilmiştir. Aşının isminde de genelde bu sayı belirtilir. (XXX 23 şeklinde.) Bu aşı inakative aşıdır. İçerisinde bakteri bulunmaz.

Konjuge Pnömoni Aşısı (KPA)

Proteinle birleştirilmiş pnömoni aşısıdır. Bu durum aşının polisakkarit pnömoni aşılarına göre daha uzun süreli olmasını sağlamaktadır. Bu aşı da inaktive aşıdır.

Bu aşı 2 aydan itibaren bebeklere yapılabilmektedir.

Bu aşı ile pnömokokların neden olduğu pnömoni, menenjit ve septisemi gibi durumlar dışında sinüzit ve otitis media gibi enfeksiyonlarda da koruyuculuk sağlayabilmektedir.

Konjuge aşıda genelde 7 veya 13 pnömokok tipi vardır. Ama, daha özel ve ileri bir teknoloji ile üretilmesinden dolayı polisakkarit aşılara göre daha koruyucudur ve bu durum koruyuculuk sürelerine de yansımaktadır. Türkiye’de şu an, Sağlık Bakanlığı’nın aşılama programında, 13 valanlı aşı kullanılmaktadır.

Pnömoni Aşılarının Koruyuculuk Süreleri ve Uygulanmaları

Polisakkarit aşıların etkinlik süresi konjuge aşılara göre daha kısadır. Bu nedenle polisakkarit zatürre aşısı 5 yılda bir genel olarak tekrarlanmalıdır. Ancak, burada dikkat etmemiz gereken konu bu aşının bir maksimum dozu var mı? Yani, polisakkarit zatürre aşısını bir insan ömür boyu maksimum kaç kez yaptırabilir. Bu konuyla ilgili direk bir çalışma bulamadım ama Amerika Birleşik Devletlerinde Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin sitesinde yayımlanan bir öneriyi buldum. Bu öneriye göre, “Polisakkarit zatürre aşısı yaptıracak kişi eğer 65 yaş üstü ise tek doz yaptırması yeterlidir, eğer 65 yaş altı ise ömür boyunca endikasyona göre 1 ya da 2 doz yaptırması yeterlidir.” şeklinde bir öneri var. Ayrıca, konjuge pnömokok aşısı için de tek dozun yeterli olduğu öneriliyor. Tabii ki aşının yapılıp yapılmayacağı konusunda sizi bilen hekiminizin görüşünü almanız, var olan hastalıklarınıza ve bağışıklık sisteminize göre hareket edilmesi gerekmektedir.

Konjuge pnömoni aşıları ise ömür boyu etkilidirler.

Sağlık Bakanlığımızın Pnömokok Aşıları ile İlgili Önerdiği Uygulama Şeması

Sağlık Bakanlığımızın bu konudaki önerileri ise hem daha ayrıntılı hem de biraz karışık. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı‘nın pnömokok aşılarıyla ilgili önerileri şu şekilde:

Altta Yatan Kronik Hastalığı Olan Bireylerde Pnömokok Aşılama Şeması:

Yaş (ay)Önceki Aşılanma Durumu1Uygulama Şeması
<23 ayHiç aşısız2-4 doz (Yaşına ve aşı takvimine uygun KPA-13 aşısı uygulanır)   (<2yaşta PPA-23 uygulanmaz)
24-71 ayEn az 2 doz olmak üzere KPA13 ile yaşına göre tam aşılı ise1 doz PPA23
Aşılanmamış ya da KPA7 ile 3 doz veya daha az aşılanmış olanlar. (Bu gruptakiler en fazla 1 doz KPA13 almış olsa bile)8 hafta arayla iki doz KPA13, en az 8 hafta sonra PPA232
4 doz KPA7 ya da yaşına uygun tamamlanmış KPA7 uygulaması var,1 doz KPA13 (KPA7 den en az 8 hafta sonra), en az 8 hafta sonra PPA232
72 ay-18 yaş3    KPA13 ve PPA23 almamış1 doz KPA13, en az 8 hafta sonra PPA23
KPA13 almış, PPA23 almamışSon KPA13’den en az 8 hafta sonra PPA23
PPA23almış, KPA13 almamışSon PPA23’den en az 8 hafta sonra KPA13
19-64 yaş3KPA13 ya da PPA23 almamış1 doz KPA13, en az 8 hafta sonra PPA23
1 ya da daha fazla PPA23PPA23 den en az 1 yıl sonra 1 doz KPA13
65 yaş ve üzeri    Daha önce PPA23 ve KPA 13 almamış1 doz KPA13 en az 8 hafta sonra 1 doz PPA234
1 ya da daha fazla doz PPA23 almışPPA23 den en az 1 yıl sonra 1 doz KPA13
65 yaşından önce, 1 ya da daha fazla doz PPA23 almış1 doz PPA23 aldıysa   PPA23 den en az 1 yıl sonra KPA13, KPA13’den en az 1 yıl sonra ve PPA23’den en az 5 yıl sonra olmak üzere 1 doz PPA23
2 doz veya fazla PPA23 yapılmış ise PPA23 den 1 yıl sonra KPA13

1Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir.

2 PPA23 ile aşılanma hikâyesi yok ise uygulanır.

3Bu gruptaki kişilerde eşlik eden immun yetmezliği olmadığı durumda; kronik kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı, diabetes mellitus, alkolizm, kronik karaciğer hastalığı gibi, sadece PPA23 aşılaması yeterlidir. Ancak öncesinde KPA13 aşısı yapıldığında etkinliği artar. Bu durumda KPA13 sonrasında PPA23 en az 1 yıl aralıkla uygulanır.

4Bu gruptaki kişilerde eşlik eden immun yetmezliği olmadığı durumda; sadece kronik kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı, diabetes mellitus, alkolizm, kronik karaciğer hastalığı gibi bir durum var ise KPA13 sonrasında PPA23 en az 1 yıl aralıkla uygulanır.

PPA23
  • Pnömokok aşısı uygulanması gerekli olduğunda, ilk olarak KPA13 uygulanmalıdır.
  • PPA23 için ek doz (tekrar aşılaması) gerektiğinde, KPA13’den en az 8 hafta sonra (65 yaş ve üzeri sağlıklı bireylerde en az 1 yıl sonra) ve son PPA23’den en erken 5 yıl sonra olacak şekilde uygulanır. 8 haftalık aradan daha önce PPA23 uygulandı ise aşının etkinliğinden emin olunamayacağı için PPA23, KPA13 den 12 ay sonra bir kez daha uygulanır.

Tekrar Aşılaması:

  • Kronik akciğer hastalığı, kronik kalp hastalığı, diyabet dâhil metabolik hastalıklar, alkol ve madde bağımlıları, kronik karaciğer hastalıkları, siroz durumlarında PPA23 tek doz önerilir. Tekrar aşılamasına gerek yoktur.
  • 24 ay-64 yaş grubunda olup orak hücreli anemi ve diğer hemoglobinopatiler, fonksiyonel ya da anatomik aspleni, konjenital ya da kazanılmış immun yetmezlikler; HIV enfeksiyonu; kronik renal yetmezlik, nefrotik sendrom, radyasyon terapisi yada immunsupresif ilaçlarla tedavi verilen hastalıklar, Hodgkin hastalığı ve malign kanserler, lenfoma, lösemi, yaygın malignensi, solid organ transplantasyonu, multiple miyelom hastalığı olan çocuklara, ilk dozdan 5 yıl sonra sadece bir kez olmak üzere 1 doz PPA23 tekrar uygulanır. Kohlear implant uygulananlara da,  ilk dozdan 5 yıl sonra sadece bir kez olmak üzere 1 doz PPA23 tekrar uygulanır

BOS kaçağı gibi nedenlerle tekrarlayan menenjit (2 ve daha fazla) geçirenlere, menenjitin nedeni gösterilmiş ve kontrol altına alınmış veya düzeltilmiş ise, tekrar aşılama gerekli değildir, ancak herhangi bir neden gösterilememiş ise, risk devam ettiği için ilk dozdan 5 yıl sonra sadece bir kez olmak üzere 1 doz PPA23 tekrar uygulanır

  • 65 yaşında ya da daha sonra PPA23 ile aşılanmış kişiler için tekrar dozuna gerek yoktur.

Altta Yatan Kronik Hastalığı Olmayan Sağlıklı 65 Yaş ve Üzeri Kişiler için Pnömokok Aşılama Şeması:

  • ≥65 yaş, öncesinde pnömokok aşısı uygulanmamış kişiler:

KPA13  ————->  PPA23

≥1 yıl sonra

  • 65 yaş ve üzerinde PPA23 aşısı uygulanmış kişiler:

≥65 yaş, PPA23 aşısı  —————–> KPA13

                 ≥1 yıl sonra

  • 65 yaş öncesinde bir veya daha fazla PPA23 uygulanmış kişiler:

<65 yaş, PPA23 aşısı  ————–> KPA13  ————–>  PPA23

≥1 yıl sonra                  1 yıl sonra

  ——————————————–>

5 yıl sonra

  • 65 yaş öncesinde KPA13 uygulanmış ancak hiç PPA23 uygulanmamış kişiler:

KPA13    ————->  PPA23

≥1 yıl sonra

  • 65 yaş öncesinde KPA13 uygulanmış ve bir veya daha fazla doz PPA23 uygulanmış kişiler

KPA13    ————->   PPA23

≥1 yıl sonra

ve

PPA23  ————-> PPA23

≥5 yıl sonra

Hematopoetik Kök Hücre Alıcıları için KPA Aşılama Şeması:

Yaştan ve aşılanma durumundan bağımsız olarak hematopoetik kök hücre alıcıları aşağıdaki şekilde aşılanır. Transplantasyon sonrası 6. ayda başlamak üzere 2 şer ay arayla 3 doz KPA13 uygulanır. Transplantasyon sonrası 24. ayda graft versus host hastalığı olmayanlarda PPA23 aşısı uygulanır.

Kohlear İmplant Cerrahisi Planlanan Hastalar için Aşılama Şeması:

Rutin aşılama şeması yaşına uygun olarak tamamlanır. Ayrıca pnömokok aşıları ameliyattan en az 2 hafta önce tamamlanmalıdır. Pnömokok aşılaması risk grupları pnömokok aşılama şemasına göre uygulanır. Ameliyat öncesi aşılanmamış olanların aşılaması ameliyattan en erken 2 hafta sonra yapılmalıdır. 2 yaşından önce kohlear implant yapılmış olan çocuklara 2 yaşına geldiklerinde PPA23 yapılmalıdır.

Bu ibarelerde belirtilen koruyuculuk süreleri aşının etki ettiği pnömokok tipleri üzerine belirlenen koruyuculuk süreleridir. Yani, bir aşıda var olan pnömokok tiplerinden biriyle karşılaşıldığında vücudun kendini savunabileceği süreleri belirtir. Ama, vücüt belirtilen aşı koruyuculuk süreleri içinde farklı bir pnömokok tipiyle karşılaşmışsa, aşınınn koruyuculuğundan bahsedilemeyecektir.

Bu konuyla alakalı olarak, yapılan pnömoni aşılarının yaygınlıklarının artmasıyla birlikte toplumda hastalık yapan pnömokok tiplerinin değişimiyle aşıların koruyucuk oranları da değişebilecektir. Bu durumda yeni üretilecek aşıların içerisine konulacak olan pnömokok tipleri de değişecektir. Buradaki asıl sorun ve tartışma konusu ise, bugün hastalık yapan ve tedavisi yapılabilen pnömokok tiplerinin yerine yarın belki de tedaviye dirençli pnömokok tiplerinin gelip gelmeyeceği konusudur.

Kimler Zatürre Aşısı Yaptırmalı? (Riskli Gruplar)

  • 65 yaş ve üstü,
  • kronik kalp hastalığı olan (özellikle siyanotik konjenital kalp hastalığı ve kardiyak yetmezlik);
  • kronik akciğer hastalığı (astım hastaları dâhil),
  • diabetes mellitus,
  • BOS kaçağı,
  • kohlear implant,
  • orak hücreli anemi ve diğer hemoglobinopatiler,
  • fonksiyonel ya da anatomik aspleni,
  • HIV enfeksiyonu,
  • kronik renal yetmezlik,
  • nefrotik sendromu içeren immün sistemi baskılanmış kişiler,
  • radyasyon terapisi ya da immunsupresif tedavi verilen hastalıklar,
  • Hodgkin hastalığı ve malign kanserler lenfoma,
  • lösemi,
  • yaygın malignensi,
  • solid organ transplantasyonu,
  • konjenital ya da edinsel immun yetmezlikler,
  • multiple miyelom,
  • alkolizm,
  • kronik karaciğer hastalığı

olan kişilere zatürre aşısı yapılması önerilebilir.

Kimler Zatürre Aşısı Yaptırmamalı?

  • Zatürre aşısına karşı veya içeriğindeki herhangi bir maddeye karşı allerjisi olanlar,
  • Daha önce yaptırmış olduğu zatürre aşısı sonrası allerjik reaksiyon gelişenler
  • Orta ve ağır enfeksiyon durumlarında

aşıyı yaptırmamalıdırlar.

Zatürre Aşısı ile Grip Aşısı Arasındaki Süre

Grip aşısı ile KPA-13 veya PPA-23 türü zatürre aşıları aynı anda yapılabilir. Bu aşıların aynı anda yapılamadığı durumlarda ise en sağlamcı yaklaşım aralarında bir ay süre olması ise de, aralarında bir hafta süre olmasının da yeterli olabileceği düşünülmektedir.

Geçmiş olsun.

“Zatürre Aşısı Nedir, Kimler Yaptırmalı, Kaç Kez Yapılmalı?” için 12 yorum

  1. Sn. Dr. 54 yaş, taşikardi den Saneloc 100 ve Paxil 10 mg kullanıyorum. 1 Biontec sonrasında Covid (ayaktan) geçirdim . 50 gün oldu. Grip, Zatürre Konjuge, Biontec 2 ci aşılarını yaptırmak istiyorum öncelik sıraları konusunda zihin karışıklığı yaşıyorum. grip aşısı mı önemlidir zatürre mi daha önemli mi ? Teşekkür ederim.

    1. Tıp Doktoru

      Geçmiş olsun. Öncelikle bionthec 2. aşınızı olarak, korona aşılamanızı tamamlayın. Bu tür konularda bir tıp doktoruna muayene olarak aşılarınızın düzenlenmesi çok daha doğru olacaktır.

  2. merhaba ben ali ben bugun saglık ocagında kpp 13 oldum astım hastası oldugum ıcın 8 hafta sonra yanı 31 06 2020 tarıhınde ppa 23 olmam gerekıyormus bu ppa 23 nedır pcden arastırma yaptıgımda anlamadıgım bırseyler yazıyor ama turkce olarak anlatırmısınız sımdıden tesekkur ederım

    1. Hekimsel.com

      Ppa23, iki tip zatürre aşısından biridir. Tam adı, polisakkarit zatürre aşısıdır. Yazıda “polisakkarit zatürre aşısı (PPA)” başlığı altında açıklanmıştır. Ayrıca, PPA23 başlığı altında da aşıyla ilgili bilgilendirme mevcuttur. Pnömoni, zatürre hastalığının latincesi ve pnömokok ise zatürre hastalığına yol açan bir bakterinin (mikrobun) adıdır. Ppa23 ise, sadece pnömokok denen bakterilerin bazı türlerine karşı etki edebilen ve bu bakterilerin zatürre yapmasına engel olan bir zatürre aşısı tipidir. Size uygulanan işlemlerle ilgili ayrıntılı bilgileri sizi takip eden veya muayenenizi yapan hekimden öğrenmeniz çok daha uygun ve doğru olacaktır. Bu yazıdaki bilgiler genel hatlarıyla yazılmış bilgilendirme amaçlı yazılardır. Geçmiş olsun.

    1. Hekimsel.com

      5 yıl ara ile 2 doz Ppa 23 yeterlidir. Ama, yine de bu konuda en net bilgiyi bu konuyla ilgili takibinde olduğunuz ya da muayene olduğunuz hekimden almanız en uygunu olacaktır. Yaş grubunuz ve ek rahatsızlıklarınızın da değerlendirilmesi gerekebilir.

  3. Merhaba ,
    riskli gruplardan birinde yer alıyorum ve 29 yaşımdayım.
    haftaya ilk aşıyı olacağım diğer aşıyı 8 hafta sonra olacağım söylendi. bu 2 aşı yeterli mi sonra tekrar olmam gerekiyor mu ? bir de bu 2 aşı ömür boyu koruma sağlıyor mu ? teşekkürler

    1. Hekimsel.com

      Merhaba.
      “Tekrar aşılaması” başlığı altında belirtildiği gibi, “Kronik akciğer hastalığı, kronik kalp hastalığı, diyabet dâhil metabolik hastalıklar, alkol ve madde bağımlıları, kronik karaciğer hastalıkları, siroz durumlarında PPA23 tek doz önerilir. Tekrar aşılamasına gerek yoktur.” diyebiliriz. 65 yaş üstü aşılamanız ise tekrar değerlendirilir. Ancak, bu konuda söz sahibi olan hekim sizin muayenenizi yapan, sizi takip eden hekim ya da hekimlerdir. Onların gerek duyacağı durumlarda aşı tekrar da yapılabilir. Bu konuda hekiminize başvurmanız çok daha doğru olacaktır.
      Geçmiş olsun.

  4. 86 yaşındaki annem 2 ay önce zatürre geçirdi aşı ne zaman yapılır ( hastalık sonrası bir süre varmı??)grip sonrası zatürre oldu

    1. Hekimsel.com

      Merhaba. Sadece, zatürre hastalığı geçirmiş olma nedeniyle, zatürre aşısı yaptırma gerekliliği yok. Ancak, yukarıda da bahsedilen risk gruplarına hastanız uyuyorsa zatürre aşısı yaptırılması düşünülebilir. Ancak, bu konuda hastanızın göğüs hastalıkları uzmanınca muayene edilerek, gerek muayene sonucuna gerekse risk gruplarına dahil olma durumuna göre göğüs hastalıkları uzmanının görüşüne göre aşı önerilmesi daha doğru olacaktır. Hasta, zatürre rahatsızlığından tam olarak iyileştikten sonra zatürre aşısı hekiminizin uygun görmesi durumunda yapılabilir. Hastanızın hem ileri yaşı hem de gribal enfeksiyon sonrası zatürre geçirmiş olması ayrıca grip aşısı açısından da değerlendirilmesini gerektirir. Geçmiş olsun.

Bir yorum yapın.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Ads Blocker Image Powered by Code Help Pro

!!! UYARI ! Tanıtım Engelleyici Bulundu !!!

Tarayıcınızda tanıtım engelleyici kullanmaktasınız. Hekimsel.com giderlerini,  hekimsel.com üzerinden yayınlanan tanıtımlardan elde ettiği gelirlerle karşılamaktadır. Hekimsele  destek olmak için bu engelleyiciyi en azından hekimsel için kullanmayınız.

Scroll to Top